Το ενεργειακό τζάκι χαρακτηρίζεται από την ελεγχόμενη καύση της καύσιμης ύλης που πετυχαίνει χάρη στην ακριβή διαχείριση του αέρα. Πρόκειται για εστία καύσης κλειστού τύπου με πόρτα από πυρίμαχο τζάμι που κλείνει αεροστεγώς. Ως αποτέλεσμα, η θερμική απόδοση του ενεργειακού τζακιού κυμαίνεται σε 70-80% με δυνατότητα μεγιστοποίησης (με δευτερογενή ή τριτογενή καύση), σε αντίθεση με το 10-15% της παραδοσιακής εστίας (που λειτουργεί μέσω ακτινοβολίας).
Οι ενεργειακές εστίες κατασκευάζονται από πυράντοχα υλικά υψηλής ποιότητας, όπως χάλυβα και μαντέμι. Ο χώρος καύσης είναι επενδεδυμένος από μαντέμι. Η εστία περιβάλλεται από ένα δεύτερο κέλυφος από χάλυβα ή μαντέμι, τον αεροθάλαμο. Στο χώρο αυτό ο κρύος αέρας που προέρχεται από το εξωτερικό περιβάλλον ή το εσωτερικό ζεσταίνεται μέσω επαγωγής και κατευθύνεται με φυσική ροή ή μηχανική (μέσω ανεμιστήρα, το λεγόμενο «βεντιλατέρ») προς τα πάνω. Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει και θερμοστάτης, ο οποίος ρυθμίζει την επιθυμητή θερμοκρασία του εξερχόμενου αέρα. Με τη βοήθεια θερμομονωμένων αεραγωγών ο ζεστός αέρας διοχετεύεται στους χώρους. Η ρύθμιση του αέρα στην εστία και στον αεροθάλαμο γίνεται μέσω διακοπτών που ενσωματώνονται στην κατασκευή του τζακιού.
Όπως και στο παραδοσιακό τζάκι, η καπνοδόχος αποτελεί ιδιαίτερης σημασίας στοιχείο και για το ενεργειακό τζάκι, με τη διαφορά ότι στο ενεργειακό απαιτείται καπνοδόχος από ανοξείδωτη σωλήνα κι όχι χτιστή. Οι ειδικοί συνιστούν καπνοδόχο διπλών τοιχωμάτων η οποία θα επιτρέπει την τοποθέτηση μονωτικού πετροβάμβακα προκειμένου να αποτρέπει την υγροποίηση θερμών αερίων από την απότομη ψύξη τους.
Το πλαίσιο και η κάσα της πόρτας του ενεργειακού τζακιού είναι κατασκευασμένα από ατσάλι ενώ το πυρίμαχο τζάμι είναι συνήθως θερμικής αντοχής 700-800°C. Οι πόρτες είναι είτε ανοιγόμενες προς τα έξω (διευκολύνουν τον καθαρισμό και την τοποθέτηση της καύσιμης ύλης) ή συρόμενες προς τα πάνω.